اولین گزارش از شکسته شدن ژن مقاومت sr۳۱ در اردبیل توسط بیمارگر زنگ ساقه گندم (puccinia graminis f. sp. tritici) (گزارش کوتاه علمی)

ظهور و گسترش نژادهای زنگ ساقه با قدرت بیماریزائی بالا (گروه نژادی ug99 )، تولید گندم را در سراسر جهان تهدید می کند. از زمان اولین گزارش نژاد ttksk (ug99) در اگاندا از سال 1998 (4)، ردیابی و انتشار بیشتر این نژاد به نقاط دیگر کشت گندم مورد توجه بوده است. تا به حال٬ ده تغییر یافته (variant) از گروه نژادی ug99 از 13 کشور گزارش شده است(3). تا قبل از این گزارش نیز در ایران از استان های همدان٬ لرستان (2) و خوزستان (1) گزارش شده است. با توجه به اهمیت این نژاد٬ در طی فصل زراعی 95-1394 بیماری زنگ ساقه با کاشت 47 لاین ایزوژنیک در خزانه تله تحت شرایط مزرعه ای بررسی و مطالعه شد. این بررسی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل (با مشخصات جغرافیایی: عرض شمالی 38 درجه و 17 دقیقه٬ طول شرقی 48 درجه و 39 دقیقه٬ ارتفاع از سطح دریا 1350 متر) انجام شد. نتایج نشان داد که برای لاین های حاوی ژن های مقاومت sr5٬sr13 ٬sr22٬ sr24٬sr26+sr9g ٬sr27٬ sr32 و sr36 بیماری زائی وجود ندارد. اما برای لاین های ایزوژنیک حاوی ژن های مقاومت ازجمله sr31 ٬ sr6٬sr7 بیماریزائی مشاهده شد. همچنین در این بررسی بر روی ارقام mv17٬ اترک و شیرودی (با واکنش 40-50ms) که به عنوان ارقام شاخص حاوی ژن sr31 شناخته می شوند (2)٬ آلودگی بیماری زنگ ساقه مشاهده شد. واکنش حساس یا نیمه حساس لاین ایزوژنیک و ارقام حاوی ژن sr31 احتمالاً بیانگر استقرار نژاد ug99 یا تغییر یافته های آن در اردبیل است.